Ferrytyna – co to?
Kiedy mówimy o ferrytynie, musimy wyjaśnić, jak żelazo działa na organizm. Człowiek nie może funkcjonować bez właściwej dawki żelaza. To pierwiastek, który wspiera nie tylko układ odpornościowy, nerwowy, lecz także jest składnikiem hemoglobiny, a więc ułatwia pobieranie tlenu w płucach i oddawanie go w innych tkankach. Dodatkowo wpływa także na pracę mięśni, enzymów i koordynuje metabolizm cholesterolu.
A żeby wiedzieć, czy poziom żelaza w organizmie jest prawidłowy, sprawdzamy ferrytynę. To białko, które można nazwać magazynem żelaza. Występuje w wątrobie, szpiku kostnym, śledzionie. Poziom ferrytyny jest znacznie dokładniejszym markerem niedoborów lub nadmiaru żelaza niż samo badanie żelaza.
Ferrytyna – norma
Norma ferrytyny jest zmienna dla różnych osób. Inne normy ferrytyny mają kobiety, inne mężczyźni. Norma ferrytyny zmienia się także wraz z wiekiem. Jednak przyjmuje się ogólnie, że dla kobiet norma ferrytyny wynosi 10-200 μ/l, a dla mężczyzn mieści się między 15–400 μg/l.
Ferrytyna – badanie
Badanie ferrytyny, a właściwie poziomu ferrytyny, wykonuje się podczas pobrania krwi. Koniecznie musi być to pobrana krew z żyły łokciowej. A diagnostyce podlega surowica. Badanie koniecznie musi zostać wykonane na czczo. Ostatni posiłek – i to lekkostrawny – powinien zostać zjedzony minimum osiem godzin wcześniej. Nie powinno się także przyjmować żadnych leków czy suplementów. Oczywiście ostateczna decyzja należy do lekarza, który kieruje nas na badanie ferrytyny.
Ferrytynę zazwyczaj badamy na konkretne zalecenie lekarza. Wskazaniem będzie między innymi diagnostyka niedokrwistości, podejrzenie choroby nowotworowej, przewlekły proces zapalny i podejrzenie hemochromatozy.
Ferrytyna wysoka
Nasz niepokój powinien wzbudzić zarówno wysoki, jak i niski poziom ferrytyny. Rzadziej spotykamy ferrytynę wysoką. Jednak ona także zdarza się i powinna nas zaalarmować. Często ferrytyny wysoka towarzyszy infekcjom, stanom zapalnym. Wyniki badania może wskazywać ferrytynę wysoką nawet miesiąc po wyleczonej chorobie.
Wysoka ferrytyna może pojawić się także po intensywnym treningu fizycznym lub nawet wzmożonej pracy fizycznej. Co ciekawe, aktywność fizyczna nawet kilka dni przed badaniem może znacząco zaburzyć wyniki.
Jednak jeśli stwierdzamy, w oparciu o diagnozę lekarską, że podwyższone wyniki ferrytyny są wiarygodne, może to świadczyć między innymi o zapaleniu stawów, uszkodzeniach wątroby, nowotworach, chorobach autoimmunologicznych czy uszkodzeniach śledziony. Wysokiemu stężeniu ferrytyny będą wtedy towarzyszyć między innymi wzdęcia, zaparcia, osłabienie, ból brzucha i stawów.
Gdy wysoka ferrytyna będzie utrzymywała się długo, może dojść do obciążeń organów wewnętrznych. Warto wtedy wykonać między innymi USG jamy brzusznej.
Niska ferrytyna
Niska ferrytyna świadczy o niedoborze żelaza. Najczęściej niedokrwistość jest wynikiem obfitych miesiączek u kobiet, krwawienia z przewodu pokarmowego, krwawienia z powodu mięśniaków macicy. Niekiedy towarzyszy także nowotworom.
Niedokrwistość może wynikać także z anoreksji czy bulimii. Dodatkowo towarzyszy także chorobom układu pokarmowego, takim jak chorobie Leśniowskiego-Crohna czy zaburzeniom wchłaniania glutenu.
Ferrytyna - jak podnieść poziom?
Niski poziom ferrytyny leczy się farmakologicznie. Konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem i ustalenie właściwej dawki leku. Jest kilka możliwość. Podstawą jest zdecydowanie, czy pacjent wymaga lżejszych leków – dostępnych bez recepty - czy silniejszych – te przepisze lekarz.
Pacjenci, u których niedobór żelaza, a więc ferrytyny, jest mniejszy, mogą poprzestać na środkach dostępnych bez recepty. Farmaceuta powinien w takim wypadku doradzić „czyste” żelazo lub żelazo w połączeniu z kwasem askorbinowym lub kwasem foliowym.
