Orkisz to nic innego, jak gatunek jednego najpopularniejszych i najszerzej wykorzystywanych zbóż, czyli pszenicy. Uprawiany jest od setek lat, w czasach starożytnych i w wiekach średnich był bardzo rozpowszechniony, następnie jego popularność spadła. Aż do obecnych czasów – ziarno orkiszu, mąka orkiszowa i inne wyroby orkiszowe cieszą się obecnie coraz większym zainteresowaniem, szczególnie wśród osób starających się odżywiać naturalnie i zdrowo.
Informacja, czy orkisz ma gluten, z pewnością zainteresuje wszystkie osoby cierpiące na celiakię oraz nadwrażliwe na gluten. Niestety, zawartość glutenu w orkiszu jest dość wysoka, dlatego nie jest on zalecany w przypadku nietolerancji tego składnika. Co prawda, według niektórych opinii, orkisz mogą spożywać osoby będące na diecie bezglutenowej, ponieważ gluten w nim zawarty jest dość dobrze przyswajalny przez organizm. Nie ulega jednak wątpliwości, że osoby cierpiące na celiakię powinny na niego uważać.
Orkisz jest jednym z najbogatszych pod względem wartości odżywczych zbóż. Jest pełen witamin – z grupy B oraz A, E i D, obfituje także w minerały: wapń, żelazo, cynk, potas, magnez, fosfor, miedź, mangan, krzem. Nasiona orkiszu zawierają w sobie również sporą ilość białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych i fitosteroli. Właściwości prozdrowotne orkiszu są bardzo rozległe. Ten nietuzinkowy gatunek zboża korzystnie oddziałuje na nasz układ odpornościowy, na kości, stawy, mięśnie, skórę i włosy. Przeciwdziała stresowi, dodatnio wpływa na koncentrację, wspomaga pracę układu nerwowego.
Ziarno orkiszu jest zawiera w sobie dużo błonnika pokarmowego, dzięki któremu reguluje procesy trawienne, poprawia przemianę materii, syci na długi czas i przeciwdziała atakom głodu. Jeśli zatem dążymy do utraty nadprogramowych kilogramów, powinniśmy jak najczęściej sięgać po orkisz. Dieta bogata w to ziarno polecana jest także osobom walczącym ze zbyt wysokim poziomem złego cholesterolu i chorobami układu sercowo-naczyniowego. Ponieważ indeks glikemiczny orkiszu jest niski, zboże to nie powoduje gwałtownych skoków cukru we krwi, jest zatem jak najbardziej rekomendowane cukrzykom.
Orkisz jest dostępny w sklepach zarówno w formie całych ziaren, jak również w postaci mąki, otrąb, płatków. Całe ziarna orkiszu można ugotować, a potem podawać w daniach obiadowych jako alternatywę dla kasz i ryżu. Można też dodawać je do sałatek, zup i przekąsek. Ziarna orkiszu wymieszane z rodzynkami, owocami i jogurtem naturalnym będą świetną odmianą dla tradycyjnej owsianki. Zmielony orkisz sprawdzi się jako składnik farszów i past do smarowania. Jak ugotować ziarno orkiszu? Najpierw należy je wypłukać i namoczyć na ok. 12 godzin. Następnie gotujemy orkisz w osolonej wodzie, na małym ogniu, przez około godzinę, aż do miękkości ziaren.
Całe ziarna orkiszu znakomicie pasują do dietetycznej, zdrowej kuchni. Wykorzystać je można na mnóstwo sposobów, praktycznie do wszystkich potraw, do których dodajemy ryże i kasze. Podobnie szerokie pole do popisów kulinarnych daje mąka orkiszowa – znacznie wartościowsza niż zwykła, biała. Świetnie nadaje się ona do domowych wypieków, placków, pierogów, klusek. Warte uwagi są również dostępne w sklepach razowe makarony orkiszowe, którymi warto zastępować białe odmiany. Oto 2 łatwe przepisy z orkiszem i mąką orkiszową:
Do przygotowania chleba orkiszowego potrzebna nam będzie: foremka a'la keksówka, ok. 700 g mąki orkiszowej pełnoziarnistej, 2 szklanki wody, 1/3 paczki drożdży piekarskich, 1 płaska łyżka cukru, 1 łyżka soli, 2 łyżki oleju.
Robimy zaczyn: drożdże rozdrabniamy, łączymy z cukrem, szklanką letniej wody i 3 łyżkami mąki. Mieszamy i pozostawiamy zaczyn na ok. 20 minut, aż wyrośnie. Pozostałą mąkę wsypujemy do dużej miski. Dodajemy sól, olej, ok. 1 szklanki wody i zaczyn. Za pomocą drewnianej łyżki wyrabiamy ciasto (powinno być luźne). Następnie smarujemy foremkę masłem i osypujemy bułką tartą lub otrębami. Przelewamy ciasto do formy, czekamy do wyrośnięcia ok. 45 minut, po czym wstawiamy ciasto do rozgrzanego do 220 stopni piekarnika na 45 minut.
Składniki: 1,5 szklanki orkiszu, czerwona papryka, 2 marchewki, por, 2 pomidory, 2 pietruszki, mała cukinia, natka pietruszki, sól, pieprz, dowolne zioła.
Ziarna orkiszu moczymy ok. 12 godzin, gotujemy do miękkości, odstawiamy. Marchew i pietruszkę obieramy, kroimy w talarki. Pora siekamy, paprykę, cukinię i pomidora kroimy w kostkę. Wszystkie warzywa dusimy na oliwie do miękkości, dodajemy orkisz, dusimy jeszcze przez chwilę, przyprawiamy posiekaną natką, solą i wybranymi ziołami.