Kwas cytrynowy - zwyczajny ulepszacz czy zabójca dla mózgu?

Kwas cytrynowy to organiczny związek chemiczny, należący do grupy hydroksykwasów karboksylowych. Stosuje się go w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmaceutycznym i do produkcji środków czyszczących. Powszechność jego zastosowania budzi wątpliwości, biorąc pod uwagę pogłoski o jego domniemanej szkodliwości. Z drugiej strony powszechnie zaprzecza się informacji, jakoby kwas cytrynowy był rakotwórczy (i w ogóle szkodliwy). Czy warto ograniczyć swoje zaufanie i przyjrzeć się etykietom przed zakupem kolejnego produktu?

Kwas cytrynowy - występowanie

Kwas cytrynowy w niewielkich ilościach występuje w większości organizmów żywych i spełnia istotną rolę w ich metabolizmie. Stanowi ważny przejściowy produkt w cyklu Krebsa, inaczej nazywanym także cyklem kwasu cytrynowego. Większe ilości substancji znajdują się w wybranych owocach , zwłaszcza w cytrynach (kwas zajmuje aż do 8 procent ich suchej masy). Poza tym, że kwas cytrynowy występuje w środowisku naturalnym, można go otrzymywać syntetycznie i poprzez fermentację cytrynową. Bezbarwne ciało krystaliczne o kwaśnym smaku oznacza wzór C6H8O7.

Zastosowanie kwasu cytrynowego

Kwas cytrynowy wykorzystuje się w przemyśle m.in. jako regulator kwasowości oraz przeciwutleniacz (o demonicznym oznaczeniu E 330). Do przetwarzania żywności używa się zarówno kwasu cytrynowego, jak i jego soli sodowej i potasowej - każdy z tych związków dobrze rozpuszcza się w wodzie. E330 działa synergistycznie z innymi przeciwutleniaczami; poziom jego zastosowania w produktach nie jest w żaden sposób określony bądź ograniczony.

Kwas cytrynowy znajduje zastosowanie przy produkcji m.in. wyrobów czekoladowych i kakaowych, nieprzetworzonych ryb, przetworów owocowych, skorupiaków, mięczaków, a także przy paczkowanym, świeżo zmielonym mięsie. Dodatkowo kwas cytrynowy używany jest w kosmetyce - chroni skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników ze względu na silne właściwości przeciwutleniające. W wyniku jego zastosowania ograniczone zostają uszkodzenia komórek skóry i procesy jej starzenia.

Kwas cytrynowy - domniemana szkodliwość

Dziś syntetyczny kwasek cytrynowy znajduje się w prawie każdym produkcie spożywczym, który można przechowywać dłużej, niż kilka dni - także wśród przetworów dla dzieci i niemowląt, które przecież zazwyczaj są i tak kwaśne. E330 dodaje się nawet tam, gdzie znajdują się już inne kwasy i konserwanty. Kwas cytrynowy otrzymuje się głównie przez fermentację za pomocą kultur pleśni Aspergillus niger (powoduje ona szereg chorób, w tym złośliwe nowotwory, artrozy stawów i zesztywniające zapalenie kręgosłupa). Stosuje się go, żeby zapobiec niepożądanym procesom utleniania i przedłużyć dzięki temu trwałość produktu.

Według amerykańskich badań, syntetyczny kwas cytrynowy narusza przewodnictwo elektrochemiczne konieczne do pracy naszych komórek mózgowych. Oznaczałoby to, że można go stosować do zmieniania reakcji chemicznych w mózgu - stąd jego masowe używanie wydaje się niektórym mocno podejrzane. Istnieją nawet teorie, jakoby enigmatyczna władza bała się inteligentnych obywateli, a długotrwałe trucie kwasem cytrynowym miałoby zmienić ludzkość w ogłupiałą masę.

W obronie kwasu cytrynowego

Powyżej streszczone teorie spiskowe, jakoby kwas cytrynowy miał masowo ogłupiać ludzkość, są naszym zdaniem mocno przesadzone. Faktem pozostaje tendencja do nagminnego szpikowania produktów E330 zamiast np. kwasem askorbinowym (skądinąd zdrowym, bo zawierającym witaminę C, a przy tym tanim w produkcji). Nie pomaga także częste umieszczanie na etykietach wyrażenia "naturalny kwasek cytrynowy", co budzi spore wątpliwości - ekstrakcja cytryn byłaby 10-15 razy droższa, niż syntetyczna metoda. Warto jednak podkreślić, że w internecie znajduje się sporo informacji o szkodliwości kwasu cytrynowego, ale i gorliwe zapewnienia o jego bezpieczeństwie dla zdrowia.

Wedle raportu SIDS z 2000 roku toksyczność kwasu cytrynowego jest bardzo niska. LD w badaniach na szczurach wynosiła 1,2 grama na kilogram masy ciała. W przypadku 60kg człowieka odpowiada to dawce 80g związku. Nie wykazano ani rakotwórczości E330, ani jego mutagenności, nefrotoksyczności czy teratogenności. Może on wywoływać podrażnienia oczu i błoń śluzowych, ale nie jest alergenem. Ci, którzy zawodowo stykają się z kwasem cytrynowym, mogą nabawić się podrażnień i zapalenia skóry. W przeciwnym razie nie powinny wystąpić żadne dolegliwości. Wręcz przeciwnie - stała obecność E330 w diecie zapobiega kamicy nerkowej, która związana jest z solami wapnia.

Więcej o: