Kontuzja kolana to jedna z najczęściej przytrafiających się kontuzji wśród osób prowadzących intensywny tryb życia i regularnie uprawiającym sporty. Brzmi niegroźnie? Spora część kontuzji kolan kończy się operacją, po której następuje długa i żmudna rehabilitacja. Lepiej potraktować ją poważnie, jeśli zależy nam na powrocie do formy.
Koszykówka i narciarstwo to jedne z najbardziej ryzykownych z punktu widzenia kolan dyscyplin sportu. Pinterest Pinterest
Dlaczego kolana są tak bardzo podatne na kontuzje?
Kolano to najbardziej złożony i skomplikowany staw w naszym organizmie. Każdego dnia przenosi ogromne obciążenie. Jest niezwykle precyzyjną kombinacją struktur, z których każda pełni istotną i niezbędną dla prawidłowego funkcjonowania całości rolę. Na staw kolanowy składa się cała masa elementów: więzadła, mięśnie, ścięgna, łąkotka, rzepka etc. Można długo wymieniać. Jeśli (np. w wyniku przebytej kontuzji) szwankuje któryś z tych elementów, wpływa to na prawidłową pracę całego stawu kolanowego.
Staw kolanowy jest centrum łańcucha biokinematycznego (pomiędzy stawem biodrowym i skokowym). Bardzo ważna jest świadomość, że to, jak pracują nasza miednica oraz stopa ma wpływ na nasze kolana. Najlepiej widać to na przykładzie biegaczy. Z powodu źle dobranego obuwia i słabych mięśni pośladkowych, często koślawią kolana w czasie biegu. Prowadzi to do powstania bólu w stawie rzepkowo-udowym lub pojawia się syndrom pasma biodrowo-piszczelowego, czyli iliotibial band syndrome - mówi Magdalena Syrek - fizjoterapeutka z Carolina Medical Center, która specjalizuje się w rehabilitacji po urazach stawów i uszkodzeniach tkanek miękkich.
Jej pacjentami są zarówno osoby, które prowadzą siedzący tryb życia, ale i takie, które podejmują aktywność fizyczną bez wcześniejszego przygotowania. Nieprawidłowa rozgrzewka lub zbyt duża intensywność ćwiczeń skutkuje przeciążeniem stawów lub nawet uszkodzeniem w nich struktur, m.in. więzadła krzyżowego lub pobocznego, łąkotki czy chrząstki stawowej.
Trening ze skakanką kształtuje całą sylwetkę
Kitesurfing i surfing są bezpieczniejsze dla kolan niż np wake, bo stopy nie są przytwierdzone do deski. Pinterest Pinterest
Kontuzja kolan - jakie sporty są obarczone największym ryzykiem?
Mogłoby się wydawać, że dla bezpieczeństwa kolan, lepiej zrezygnować z niektórych dyscyplin sportowych.
Najczęściej do urazów kolan dochodzi podczas sportów kontaktowych, takich jak piłka nożna, czy koszykówka, ale kontuzje tych stawów zdarzają się również w trakcie gry w tenisa lub squasha. Dzieje się tak w czasie szybkiej zmiany kierunku ruchu, czy nieprawidłowego lądowania po wyskoku lub podczas zbiórki piłki spod kosza. W zimie - kontuzje kolan zdarzają się często podczas jazdy na nartach. Przytrafiają się nawet wytrawnym narciarzom, zapewniającym o swoich umiejętnościach i doświadczeniu - mówi Magdalena Syrek.
Dlaczego tak się dzieje? Narciarze i snowboardziści wiedzą, że na stoku dochodzi do różnych, nieprzewidzianych sytuacji: zderzenie z niedoświadczonym narciarzem, próba ominięcia dziecka, które pojawiło się znikąd, ukryta pod warstwą śniegu nierówność etc. W tym przypadku można mówić o zwykłym pechu. Ale oczywiście nie on jest odpowiedzialny za 100 proc. kontuzji kolan na stoku.
Brak (co najmniej!) miesięcznego treningu przed wyjazdem na narty oraz odpowiedniej rozgrzewki bezpośrednio przed jazdą, często skutkuje urazami, przeważnie jest to zerwanie więzadła krzyżowego przedniego - dodaje Magdalena Syrek.
Zgrabne i umięśnione nogi? Oto 5 ćwiczeń, dzięki którym wyszczuplisz i wyrzeźbisz łydki
Kolano to najbardziej złożony i skomplikowany staw w naszym organizmie. Pinterest Pinterest
Najczęstsze kontuzje kolan
Najczęściej dochodzi do zerwania więzadeł krzyżowych (krzyżowego przedniego) i pęknięcia łąkotki (najczęściej łąkotki przyśrodkowej). Dzieję się tak w trakcie nagłego skoślawienia kolana (gdy kolano ucieknie do środka) - podczas zmiany kierunku ruchu biegu lub gdy podczas gry zespołowej jeden zawodnik nieumyślnie wpadnie na drugiego. Może również dojść do uszkodzenia chrząstki stawowej lub złamania kłykci kości udowych. Miałam takiego pacjenta - źle wylądował po skoku na kajcie - mówi Magdalena Syrek.
Jak schudnąć z ud. Dieta i ćwiczenia?
Operacja? I co dalej? Jak wyleczyć kontuzję kolana
Najważniejsze jest odpowiednio wcześnie rozpoczęte leczenie, które musi poprzedzić prawidłowa diagnostyka, m.in.: dobrze wykonany rezonans (rentgen nie wystarczy) i prawidłowo zaplanowane leczenie operacyjne lub zachowawcze. I oczywiście - rehabilitacja.
Jeśli chodzi o leczenie zerwanych więzadeł i pękniętej łąkotki, to w grę wchodzi operacja oraz rekonstrukcja (jeśli doszło do całkowitego ich przerwania) i szycie łąkotek. Jedynie przy uszkodzeniu więzadeł pobocznych można zawalczyć z leczeniem zachowawczym i zaopatrzyć się w odpowiednią ortezę na parę tygodni - mówi Magdalena Syrek.
W takiej sytuacji należy uzbroić się w cierpliwość i na czas rekonwalescencji przeorganizować swoje życie codzienne. Jeśli szybko chcemy wrócić do formy, trzeba bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarzy. Regularna, skrupulatnie wykonana rehabilitacja to klucz do sukcesu.
Udana operacja to tylko 30 proc. sukcesu. To co się wydarzy dalej, zadecyduje o tym, jak szybko i czy w ogóle wrócimy do aktywności sprzed urazu. Rehabilitacja trwa co najmniej pół roku, a powrót do sportu zalecam nie wcześniej niż po 7-8 miesiącach od kontuzji. W grę wchodzą tu nie tylko osłabione mięśnie, lecz również gojące się wewnątrz struktury. A to trochę trwa. Biologii nie oszukamy - ostrzega Magdalena Syrek.
Twerkout na nogi z Domi Śliwińską
Jak eksperci od kolan unikają kontuzji własnych?
Fizjoterapeutka Magdalena Syrek doskonale wie, jak dbać o swoje kolana. Magdalena Syrek Magdalena Syrek
Jestem bardzo aktywnym człowiekiem. Przez 12 lat grałam zawodowo w koszykówkę (Wisła Kraków). Na tle mojej drużyny wypadłam całkiem nieźle, gdyż tylko kilkakrotnie miałam skręcone kostki. Kolana na szczęście ocalały. Z perspektywy czasu już wiem, gdzie nasi trenerzy popełniali błąd: brak odpowiedniego przygotowania pod względem treningu stabilizacyjnego. To tzw. trening sensomotoryczny - na niestabilnym podłożu - mówi Magdalena Syrek.
Nasze więzadła w kolanie są wyposażone w receptory, które biorą udział w regulacji napięcia mięśni otaczających cały staw kolanowy. Gdy dojdzie do ich zerwania, tracimy tę zdolność i dlatego tylko odpowiedni trening pozwala nam stymulować mięśnie do pracy.
Nie gram już w koszykówkę z powodu niestabilnych stawów skokowych. Przerzuciłam się na sporty wodne. Na początku pływałam na wakeboardzie, ale zniechęciła mnie do tego świadomość, jak łatwo można uszkodzić więzadła w kolanie np. źle lądując po skoku z kickera. Teraz pływam na wakesurfie, surfingu oraz kitesurfingu. Tam stopy nie są przytwierdzone do deski, zatem możliwość zrobienia sobie krzywdy jest o wiele mniejsza. Zimą wybieram snowboard - wciąż wygrywa z nartami pod względem mniejszej ilości urazów - dodaje Magdalena Syrek.
Spytana o to, jak sama dba o kolana, mówi:
Cały czas ćwiczę. Stawiam na trening siłowy oraz sensomotoryczny (na niestabilnym podłożu!). Chodzę też na basen, ale tam pływam kraulem. Żabka jest niezdrowa dla kolan.
Magdalena Syrek jest fizjoterapeutką z Carolina Medical Center. Specjalizuje się w rehabilitacji po urazach stawów oraz po uszkodzeniach tkanek miękkich jak np. ścięgno Achillesa. Doktorantka na AWF Warszawa, Członek Polskiego Towarzystwa Biomechaniki.
