Co to jest łańcuch kinematyczny?
Wiele osób nie ma pojęcia, co to jest łańcuch kinematyczny człowieka. Jeśli do sportu podchodzimy rekreacyjnie, zależy nam na odchudzaniu i podniesieniu ogólnej sprawności, nie jest to wiedza niezbędna. Jednak jeśli chcemy bliżej zaznajomić się z naszą anatomią, warto dowiedzieć się, co to jest łańcuch kinetyczny i na co ma wpływ.
Samo pojęcie łańcucha kinematycznego wprowadzono już w 1875 roku. Wówczas przedstawiono go jako kombinację kilku segmentów połączonych ze sobą. Wyróżniono łańcuchy otwarte oraz zamknięte. Bardziej fachowa definicja mówi o tym, że łańcuch kinematyczny (lub biokinematyczny) to spójny zespół członów połączonych w pary kinematyczne. Para kinematyczna to ruchowe połączenie dwóch lub więcej członów wzajemnie ograniczające ich ruchy względne. Te „człony” to nic innego jak kości człowieka.
Sama ruchliwość łańcucha kinematycznego jest określona na podstawie stopni swobody tego łańcucha względem podstawy, którą jest człon stanowiący nieruchomy układ odniesienia. Brzmi to skomplikowanie, więc najlepiej wyjaśnić to na przykładzie.
Z łańcuchem kinematycznym zamkniętym mamy do czynienia gdy nasza stopa i ręka jest oparta (ustabilizowana) na przykład o ścianę. Dodatkowo pracuje z obciążeniem (na przykład podtrzymuje coś). Pracą kończyny dolnej w łańcuchu zamkniętym będzie też na przykład przysiad. Stopy są ustabiliozowane w takiej sytuacji o podłoże, a my jesteśmy sami obciążeniem.
Otwarty łańcuch kinematyczny występuje w innym, odwrotnym, można rzecz, przypadku. Przykład? Dzieje się tak choćby wtedy, gdy nasza kończyna jest wolna i nieobciążona ciężarem ciała, na przykład podczas wyciskania hantli w górę w leżeniu.
Łańcuch kinematyczny - otwarty, zamknięty, częściowo zamknięty
Jak już wiemy, łańcuch kinematyczny może być otwarty lub zamknięty. Niekiedy występuje także częściowo zamknięty. Łańcuch kinematyczny zamknięty jest tym, w którym końcowe ogniowo (stopa z przykładu powyżej) nie jest swobodna. Jest zablokowana i obciążona (choćby przez nasz ciężar). Na skutek tego ruch jednego ogniwa powoduje określony ruch innych części naszego ciała, a każdy jego człon łączy się z co najmniej dwoma innymi członami.
Warto wiedzieć, że u człowieka znajdziemy dwa zamknięte łańcuchy kinematyczne. Jednym z nich jest klatka piersiowa. To ona – wraz ze wszystkimi innymi strukturami – jest zaangażowana w proces oddychania. Przykładem ruchu jest tu ruch żeber, który wymusza konkretne ruchy mostka, kręgosłupa piersiowego.
Drugi zamknięty łańcuch kinematyczny to miednica. Gdy dochodzi do ruchu w stawach krzyżowo-biodrowych, w konsekwencji pojawia się ruch w kolejnych obwodach ciała.
Jednak nasze ciało to przede wszystkim otwarte łańcuchy kinematyczne. W klasycznym ruchu - nie mówimy teraz o ćwiczeniach – większość tak zwanych ogniw końcowych (nasze stopy czy ręce) są wolne. Na skutek tego otwarte łańcuchy kinematyczne są izolowanymi ruchami w jednym stawie. Dochodzi do swobodnego ruchu.
Co ciekawe przy wykonywaniu wielu ćwiczeń trudno zakwalifikować ruch do zamkniętego lub otwartego łańcucha kinematycznego. Niekiedy są one kombinacją jednego i drugiego. W takich sytuacjach coraz częściej mówimy o łańcuch kinematycznym częściowo zamkniętym.
Łańcuch kinematyczny na siłowni
Tak jak wspominaliśmy na początku, gdy myślimy o bardziej świadomym podejściu do ćwiczeń, warto poznać anatomię. Łańcuch kinematyczny na siłowni, podczas wykonywania różnoraki ćwiczeń może wiele rozjaśnić, a nawet pomóc w osiągnięciu lepszych rezultatów treningów i poprawie ich wykonywania. Przykładowo podczas treningu funkcjonalnego wykorzystuje się łańcuch kinematyczny. Łańcuch kinematyczny oznacza kombinację kilku stawów, które stanowią konkretny układ ruchowy otwarty. Dzięki temu możemy pozwolić sobie na większą prędkość i swobodę ruchu, przy mniejszej stabilności. Przykładem takich ćwiczeń mogą być na przykład ugięcia nóg na maszynie, wyciskanie sztangi, a także wyprosty.
