Co to jest gluten?
Ten osławiony złą sławą gluten to mieszanina białek roślinnych, które znajdują się w niektórych rodzajach zbóż. Mowa tu o pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie. Związek powstaje z prolaminu i gluteninu podczas wyrabiania ciasta z mąki i wody. Gluten smakuje, nie oszukujmy się, jest nośnikiem smaku. Nie bez powodu produkty bezglutenowe, które są dokupienia w większości sklepów, są uważane za bezsmakowe, mdłe i zwyczajnie niedobre.
O ile jeszcze kilkanaście lat temu gluten występował wyłącznie w zbożach i produktach zbożowych, jego przetworach, Obecnie niestety jest dodawany do wielu innych produktów spożywczych. Nawet taki, po których się tego nie spodziewamy. Jest to choćby żywność wysoko przetworzona, wędliny czy przyprawy.
Warto też wspomnieć, że zboża są w ostatnich dekadach genetycznie modyfikowane. Wszystko po to, aby zwiększyć w nich zawartość glutenu. A to sprawia, że spożycie tego związku jest znacznie wyższe niż jeszcze w latach 90. Stąd pojawiają się częstsze alergie na gluten.
Alergia na gluten
U osób uczulonych na gluten występują najróżniejsze objawy. Pojawiają się bóle brzucha, bóle głowy, biegunki, osłabienie, rozdrażnienie, a nawet wymioty czy wysypka. Nieleczona, długo niewykryta alergia na gluten może prowadzić do niedoborów wielu witamin i składników odżywczych. Pojawia się zmęczenie, a stopniowo dochodzi do wycieńczenia organizmu.
Gluten w przypadku celiakii, alergii lub nadwrażliwości znacząco obniża komfort życia chorego. Musi on uważać na to, co je. Skrupulatnie czytać składy produktów, unikać jedzenia w restauracjach. Przy silnych objawach na przykład celiakii może sparaliżować całe życie najbliższej rodziny. Osoby, które cierpią na skrajną postać tej choroby, nie mogą spożywać nic, co było nawet tylko przygotowywane w pomieszczeniu, w którym wcześniej przyrządzano potrawy z glutenem.
Wymieniliśmy kilka nazw – celiakia, alergia na gluten, nadwrażliwość na gluten. To wszystko zupełnie inne stany chorobowe i warto sobie zdawać z tego sprawę. Objawy są bardzo podobne. Chorzy skarżą się na bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle mięśni, głowy, chroniczne zmęczenie, zauważają pojawiające się niepokojące wysypki.
Jednak zazwyczaj pacjenci mają alergię na gluten lub nietolerancję glutenu. Celiakia zdarza się niezwykle rzadko. Choruje na nią zaledwie około 1 proc. populacji. Jest to przypadłość nieuleczalna, a to niestety oznacza, że przez całe życie należy unikać glutenu. Natomiast nietolerancja lub alergia na gluten może mieć charakter wyłącznie okresowy. Oznacza to, że po pewnym czasie dolegliwości po spożywaniu glutenu mogą same z siebie po prostu ustąpić. Oczywiście nie muszą. To bardzo indywidualne kwestie.
Co zawiera gluten?
Pora więc odpowiedzieć na kolejne nurtujące wiele osób pytanie, co zawiera gluten? Tak jak wspominaliśmy, gluten zawierają już nie tylko zboża. Często dodawany jest do innych produktów spożywczych, w celu poprawy ich konsystencji lub obniżenia kosztów produkcji.
Gluten zawierają więc: pszenica (i jej odmiany), pszenżyto, jęczmień, żyto, owies (niestety często bywa zanieczyszczony), mąka pszenna, żytnia, jęczmienna, płatki pszenne, jęczmienne, żytnie, owsiane, kasza manna, kuskus, kasza jęczmienna (czyli pęczak, mazurska, perłowa), musli, kasze owsiane, kaszki błyskawiczne zbożowe i mleczno – zbożowe, makaron pszenny, makaron żytni. Oznacza to, że gluten zawierają wszystkie pochodne i przetwory na bazie mąki. Znajdziemy go więc choćby w pierogach, pizzy, pyzach, pieczywie, kopytkach czy naleśnikach.
Jeśli chodzi o produkty, które nie powinny naturalnie zawierać glutenu, ale niestety często tak jest, warto uważać na jogurty owocowe, maślanki smakowe, produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, serki topione, śmietanę, wędliny, sery pleśniowe.
Płatki owsiane a gluten
Warto wspomnieć także o płatkach owsianych. Owiec, a wiec płatki owsiane jako jego pochodna, są z natury bezglutenowe. Niestety często są zanieczyszczone podczas zbiorów lub w młynie. Dlatego jeśli zależy nam na płatkach owsianych w diecie bezglutenowej, musimy uważnie czytać etykiety. Niektórzy producenci pilnują, aby ich produkt pozostał bez glutenu.