Te zioła powinny się znaleźć w twojej kuchni [12 NAJZDROWSZYCH]
Rumianek działa odprężająco, reguluje pracę jelit oraz łagodzi bóle reumatyczne. Shutterstock
Rumianek i melisa uspokajają
Artykuł pochodzi z magazynu Tylko Zdrowie. Do kupienia w środy z Gazetą Wyborczą.
Roślin leczniczych jest mnóstwo. Trudno stworzyć kanon tych podstawowych, które zawsze warto mieć pod ręką. Dokonując wyboru, kierowaliśmy się ich wyjątkowymi właściwościami, łagodnością w działaniu, skutecznością i dostępnością.
Oto nasza dwunastka:
1. Rumianek
Rumianek wymieniany jest we wszystkich starożytnych dziełach medycznych. Należy do najważniejszych surowców farmaceutycznych pochodzenia roślinnego. Surowcem są koszyczki kwiatowe rumianku. Zawiera olejki eteryczne, które działają przeciwzapalnie, oraz flawonoidy działające rozkurczowo, czyli spazmolityczne.
Napar z rumianku stosuje się doustnie jako tradycyjny środek w dolegliwościach pokarmowych: zaburzeniach trawienia, umiarkowanych kurczach w obrębie jamy brzusznej, uczuciu pełności lub wzdęciach czy nadmiernym gromadzeniu się gazów. Zewnętrznie rumianek stosuje się do przemywania w umiarkowanych stanach zapalnych oraz podrażnieniach skóry i błon śluzowych, w tym jamy ustnej i dziąseł, okolic odbytu oraz narządów płciowych.
2. Melisa
Od najdawniejszych czasów była znana jako roślina o właściwościach uspokajających i ułatwiających zasypianie. Surowcem leczniczym są liście. Grupą związków czynnych w tej roślinie są polifenolokwasy, a szczególnie kwas rozmarynowy. Obok działania uspokajającego kwas ten ma również właściwości wirusostatyczne, które można wykorzystać np. przeciw wirusowi opryszczki. Produkty lecznicze z melisy stosowane są w zaburzeniach trawienia na tle nerwicowym.
Lipa Fot. 123RF
Lipa zmniejsza napięcie mięśni
3. Lipa
Napar z jej kwiatostanu ma działanie napotne, a także nieznacznie zmniejsza napięcie mięśni gładkich, pobudza wydzielanie soków żołądkowych, wzmaga przepływ żółci do dwunastnicy. Działa też uspokajająco przy nadmiernej pobudliwości nerwowej i stanach napięcia. Stosowany zewnętrznie łagodzi podrażnienia i stany zapalne skóry oraz błon śluzowych. Kwiatostan lipy to jednak przede wszystkim środek na przeziębienie.
4. Bez czarny
Uznawany za jedną z najstarszych roślin leczniczych. Surowcem są zarówno kwiaty bzu, jak i jego owoce.
Kwiaty bzu czarnego bogate we flawonoidy są doskonałym środkiem w stanach przeziębienia. Działają też moczopędnie i rozkurczowo oraz uszczelniają naczynia włosowate. Napary z kwiatów stosuje się także do płukania jamy ustnej i gardła, do okładów w zapaleniu spojówek i brzegów powiek, a maść z kwiatów służy do leczenia wyprysków skórnych, czyraków, trądziku, oparzeń.
Owoce bzu czarnego działają antyoksydacyjne, czyli mają zdolność do wiązania wolnych rodników.
Zobacz: Camu camu. Amazońskie superjagody
Dziurawiec ma właściwości antydepresyjne
5. Kozłek lekarski
Wyciąg z kozłka zmniejsza uczucie niepokoju, strach, agresywność, zmniejsza też aktywność ruchową. Surowcem jest korzeń rośliny. Preparaty lecznicze z kozłka wywołują stan odprężenia psychicznego u osób z trudnościami w zasypianiu - wpływają na szybkość zasypiania i jakość snu. W przeciwieństwie do syntetycznych środków uspokajających nie powodują uzależnień.
6. Dziurawiec zwyczajny
Należy do roślin leczniczych o najbardziej wszechstronnym zastosowaniu. W starożytności zaliczany był do grupy leków na wszelkie dolegliwości. Surowcem leczniczym jest ziele dziurawca. Stosowany wewnętrznie pomaga w zaburzeniach psychowegetatywnych oraz trawiennych. Zewnętrznie stosuje się go do wspomagania leczenia zranień, oparzeń i odmrożeń. Działanie dziurawca zależy od postaci leku. Ekstrakty alkoholowe zawierające biologicznie czynny związek - hiperycynę - mają wyraźne właściwości antydepresyjne (Uwaga! Hiperycyna ma właściwości fotouczulające).
Ekstrakty wodne lub niskoalkoholowe bez hiperycyny, ale zawierające glikozydy flawonoidowe, fenolokwasy i garbniki wykazują działanie ściągające i spazmolityczne.
Wyciągi olejowe działają przeciwzapalnie, sprzyjają zabliźnianiu się ran, leczą oparzenia.
Nagietek Fot. 123RF
Nagietek przyspiesza gojenie
7. Malina
Badania potwierdzają lecznicze właściwości zarówno owoców, jak i liści maliny. Suszone liście zawierają garbniki, flawonoidy i fenolokwasy, które korzystnie wpływają na florę bakteryjną jelit. Stosowane w postaci naparów mają działanie przeciwbakteryjne, moczopędne, przeciwbiegunkowe, a jako płukanki pomagają w leczeniu aft i bólach gardła.
Owoce bogate są w witaminy z grupy B, witaminę C i prowitaminę A oraz sole mineralne. Zawierają pektyny wspomagające układ pokarmowy. Zawarty w owocach kwas salicylowy (i jego pochodne) działają napotnie i przeciwgorączkowo.
8. Pokrzywa zwyczajna
Jest źródłem witamin i soli mineralnych, głównie magnezu. Ziele pokrzywy zawiera flawonoidy, kwasy organiczne (m.in. mrówkowy, jabłkowy, masłowy, octowy, bursztynowy), kumaryny, aminy (acetylocholinę, histaminę, serotoninę i cholinę), olejki eteryczne o bardzo rzadkim składzie, witaminy (głównie C, cała grupa B i K), karotenoidy itd. Korzenie i kłącza pokrzywy zawierają steroidy, którym przypisuje się duże znaczenie w leczeniu schorzeń prostaty. Produkty lecznicze otrzymane z nadziemnych części pokrzywy stosowane są głównie w chorobach reumatycznych i w stanach zapalnych dróg moczowych. Natomiast produkty otrzymane z korzeni i kłączy stosowane są przy schorzeniach gruczołu krokowego.
9. Nagietek
Jest składnikiem większości kremów i maści stosowanych przy skaleczeniach skóry. Dobrze komponuje się z arniką. Surowcem są koszyczki nagietka. Kremy z nagietkiem poleca się na skórę suchą i łuszczącą się, a także na wrażliwą, skłonną do infekcji, zaczerwieniania się i pękania. Konwencjonalnie produkty lecznicze z nagietka pobudzają ziarninowanie i przyspieszają gojenie ran. Nagietek ma też działanie przeciwzapalne, ziółciopędne, rozkurczowe oraz... przeciwrzęsistkowe. Zawarte w nim kalendulozydy mają też zdolność obniżania poziomu cholesterolu.
Nagietek może uczulać.
Mięta Fot. 123RF
Szałwia obniża poziom cukru we krwi
10. Mięta pieprzowa
Napary i wyciągi z liści mięty obniżają napięcie mięśni jelit i dróg żółciowych, pobudzają czynności żołądka i wątroby, ułatwiają trawienie, działając jednocześnie przeciwbakteryjnie. Surowcem są liście, których głównym składnikiem jest olejek eteryczny zawierający mentol oraz inny ważny składnik - menton. Mentol wpływa na receptory zimna na skórze i w błonach śluzowych, wywołując uczucie chłodzenia, a nawet dając efekt miejscowo znieczulający. W mięcie występują też garbniki, flawonoidy i triterpeny.
11. Szałwia lekarska
Picie naparu z szałwii zaleca się przy nadmiernej fermentacji jelitowej, bólach brzucha, biegunkach, wzdęciach i nudnościach, w stanach zapalnych błon śluzowych przewodu pokarmowego, połączonych nawet z mikrokrwawieniem. Pomaga też w zwalczaniu nadmiernej potliwości oraz nadmiernej... laktacji! Szałwia obniża również nieznacznie poziom cukru we krwi. Stosowana zewnętrznie na błony śluzowe i skórę działa przeciwzapalnie. Używa się jej w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, zapaleniu dziąseł, anginie oraz w dolegliwościach skórnych, takich jak wypryski, drobne otarcia naskórka, skaleczenia i czyraki. Szałwia to także składnik mieszanek stosowanych w zapaleniu i świądzie sromu oraz przy upławach.
12. Jeżówka purpurowa
Preparaty z jeżówki purpurowej są skutecznymi środkami w leczeniu przeziębienia. Sok z jeżówki purpurowej wspomaga leczenie infekcji dróg oddechowych, skracając okres choroby, oraz łagodzi jej objawy. Badania kliniczne dowodzą, że sok z jeżówki jest skuteczny we wspomaganiu leczenia krztuśca i zapalenia oskrzeli u dzieci. Wyciągi z jeżówki purpurowej mają zdolność pobudzania układu odpornościowego, czyli zwiększania odporności. Są zatem polecane w kuracjach odpornościowych. Najbardziej skuteczne są preparaty otrzymywane z nadziemnych części jeżówki purpurowej, a najwyższą aktywnością charakteryzują się preparaty otrzymane ze świeżego ziela.
