Żurawina - 5 powodów, dla których warto ją jeść
Żurawina - niedoceniane właściwości
Artykuł pochodzi z magazynu Tylko Zdrowie. Do kupienia w środy z Gazetą Wyborczą.
--
Dawni Indianie stosowali żurawinę jako lek na niemal wszystko. Potem przez wieki była niedoceniana, dziś wróciła do łask. Te mięsiste czerwone jagody najlepsze są właśnie teraz - na przełomie jesieni i zimy. Naukowcy zajmujący się zdrowiem znaleźli w żurawinie ponad 200 substancji czynnych i zachęcają: jedzcie żurawinę, bo...
Obecne w żurawinie poliantocyjanidy chronią układ moczowy oraz działają bakteriobójczo Shutterstock
Żurawina wspomaga pracę serca
Żurawina jest bogata w przeciw- utleniacze zwane polifenolami. Silnie przeciwdziała więc wolnym rodnikom, które uszkadzają nasze DNA i psują białka. Bogata w polifenole żurawina (podobnie jak winogrona) powinna wpływać korzystnie na układ krążenia. Czy tak jest rzeczywiście?
Dr Ana Rodriguez-Mateos, profesor kardiologii na Uniwersytecie w Düsseldorfie w Niemczech, wraz ze swoim zespołem postanowiła ocenić bezpośredni wpływ picia soku żurawinowego na układ naczyniowy. W randomizowanym, kontrolowanym badaniu naukowcy podali zdrowym mężczyznom w wieku 18-40 lat 450 ml (niecałe dwie szklanki) słodkiego soku żurawinowego przygotowanego z koncentratu. Koncentrat po rozcieńczeniu wodą miał różną moc, co zmieniało ilość polifenoli zawartych w napoju.
Okazało się, że prawie wszystkie napoje z żurawiną poprawiły przepływ krwi w naczyniach u badanych mężczyzn. Nawet te "koktajlowe", sprzedawane w lokalnych sklepach spożywczych, zawierające od 25 do 27 proc. soku żurawinowego, miały pozytywny wpływ na układ krążenia. Jednocześnie sok spowodował zmniejszenie sztywności tętnic. Najwyższe stężenie polifenoli w soku żurawinowym spowodowało także obniżenie się ciśnienia skurczowego już po jednej dobie doświadczenia!
Niemieccy badacze uważają, że sok żurawinowy może więc obniżyć ryzyko miażdżycy tętnic, choroby, która prowadzi do gromadzenia się blaszki miażdżycowej wewnątrz tętnic, czego skutkiem często jest zawał serca lub udar mózgu.
W 2013 r. naukowcy odkryli podobne korzyści z regularnego jedzenia sosu żurawinowego. Stwierdzono, że zmniejsza stan zapal- ny w organizmie i ryzyko chorób serca.
Regularnie spożywana żurawina ma więc działanie ochronne dla układu krążenia. To naturalny sposób na zdrowe serce.
Żurawina pomaga zwalczać infekcje pęcherza
Sok z żurawin niszczy bakterie odpowiedzialne za zapalenia dróg moczowych. Jak to robi? Stara teoria głosiła, że żurawina zakwasza mocz, dzięki czemu sterylizuje go z bakterii, które takiego środowiska nie lubią. Została jednak obalona. Nawet wypicie bardzo dużej ilości soku żurawinowego nie powoduje, że mocz staje się wystarczająco kwasowy, aby spowolnić rozwój bakterii.
Jak więc działa żurawina? Wyjaśniła to pięć lat temu podczas zjazdu Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego dr Terri Anne Camesano z Politechniki w Worcester w stanie Massachusetts.
Bakteryjne infekcje dróg moczowych (głównie pęcherza i cewki moczowej) są jedną z najczęstszych dolegliwości, szczególnie u kobiet. Jedna na trzy panie miała lub będzie miała takie zakażenie. Zwykle wywołują je bakterie - pałeczki okrężnicy (Escherichia coli). Bytują one w drogach moczowych i gdy spadnie nam odporność, atakują. Z badań dr Camesano wynika, że tylko połowa kobiet idzie do lekarza, gdy odczuwa średnie dolegliwości, takie jak pieczenie i częste parcie na pęcherz. Lekarz zazwyczaj przepisuje antybiotyk, który zabija bakterie. Niestety, zakażenia dróg moczowych mają tendencję do uporczywego nawracania, a nie można wciąż faszerować się kolejnymi antybiotykami. Dlatego szuka się innych sposobów na dokuczliwe mikroby.
Od jakiegoś czasu wiadomo, że odnawianiu się choroby zapobiega żurawina. Ale dopóki nie było dowodów na to, w jaki sposób to robi, nie wszyscy lekarze traktowali jej właściwości poważnie. Dr Camesano przeprowadziła testy na bakteriach E. coli wyizolowanych z moczu zdrowych osób przed wypiciem szklanki soku żurawinowego rozcieńczonego wodą i po wypiciu. Sprawdzała, czy napój miał jakiś wpływ na przyleganie mikrobów do siebie oraz do powierzchni plastikowej płytki laboratoryjnej.
- Bakterie są silne dopiero w grupie, kiedy stworzą coś, co nazywamy biofilmem - tłumaczy amerykańska uczona. Jest to wielowarstwowa kolonia mikrobów połączonych ze sobą i zawieszonych w macierzy zbudowanej z różnych związków. Charakterystyczne dla biofilmu jest to, że poszczególne grupy bakterii pełnią inne funkcje: część rozkłada antybiotyki, część się dzieli, a inne, najczęściej w samym środku kolonii, czekają "uśpione" - nawet gdyby lekowi udało się dotrzeć tak głęboko, nie zabije ich, bo antybiotyki działają tylko na dzielące się komórki.
Okazuje się, że sok żurawinowy nie pozwala bakteriom kleić się do siebie ani przylegać do płytki (ścianek pęcherza). A pojedynczo mają małą szansę, by utrzymać się w drogach moczowych - są z nich wypłukiwane.
Działanie soku trwa do ośmiu godzin od momentu wypicia.
Wyniki podano na konferencji Cranberry Health Research w październiku tego roku.
Żurawina zapobiega wrzodom żołądka
Około 80 proc. Polaków jest zakażonych bakterią Helicobacter pylori. Już od ponad 20 lat wiadomo, że za wrzody odpowiedzialne są właśnie mikroby z tego gatunku (odkrycie to kilka lat temu doczekało się Nagrody Nobla). Żrący sok żołądkowy potrafi zabijać bakterie chorobotwórcze i inne drobnoustroje zawarte w pokarmie. Okazuje się jednak, że Helicobacter pylori umie zaadaptować się do takich ekstremalnych warunków i przebywać w żołądku czy dwunastnicy (górnej części jelita cienkiego) wiele lat, czasem przez całe nasze życie. Wrzody to skutek obrony naszego organizmu przed tymi bakteriami.
Okazuje się, że sok żurawinowy może zwalczać Helicobacter pylori, ponieważ zawarte w nim związki (szczególnie proantocyjanidyny) blokują przyleganie bakterii do błony śluzowej żołądka.
Wiele badań wykazało, że spożywanie żurawiny poprawia stan zdrowia osób podatnych na owrzodzenia. W randomizowanym, podwójnie ślepym badaniu opublikowanym w czasopiśmie "Nutrition" w 2008 r. naukowcy zbadali blisko 300 dzieci i nastolatków mających pozytywny wynik testu potwierdzającego obecność H. pylori. W ciągu trzech tygodni jedna grupa wypijała 200 mililitrów soku żurawinowego dziennie, kolejna otrzymywała probiotyczny suplement diety, w którego skład wchodziły dobre mikroby, które miały konkurować z H. pylori o miejsce w śluzówce żołądka i go stamtąd "wygryźć". Trzecia grupa dostawała placebo - nieczynną substancję.
Pod koniec badania grupa "żurawinowa" miała znacznie wyższą skuteczność w zwalczaniu H. pylori w porównaniu z grupą otrzymującą placebo. Radziła sobie też nieco lepiej niż osoby stosujące tylko probiotyki.
Uczeni podsumowali, że pijąc szklankę soku żurawinowego dziennie, można trzy razy szybciej pozbyć się H. pylori, niż nie stosując żadnego leczenia.
Bakteria Helicobacter pylori w twoim brzuchu: dobra czy zła?
Żurawina chroni zęby przed paradontozą
Polifenole (te o wysokiej masie cząsteczkowej) wyizolowane z żurawiny wydają się też obiecującą bronią w walce z próchnicą i chorobami przyzębia. Żurawina zawiera związki, które hamują wytwarzanie kwasów organicznych przez mikroby oraz zapobiegają tworzeniu biofilmu przez bakterie próchnicotwórcze.
Ponadto polifenole mogą obniżyć reakcję zapalną, jak również wpłynąć na wytwarzanie i aktywność enzymów proteolitycznych, które przyczyniają się do rozwoju chorób przyzębia.
Paradontoza to przewlekła choroba jamy ustnej, w której istotną rolę odgrywają bakterie, m.in. Porphyromonas gingivalis. Dręczą one co trzeciego człowieka. Na najbardziej zaawansowaną postać paradontozy cierpi około 8 proc. ludzi na świecie.
Wszystko zaczyna się od zaniedbania higieny jamy ustnej. Kawa, papierosy i brak profesjonalnego czyszczenia zębów to jeden z czynników sprzyjających mnożeniu się bakterii w jamie ustnej. Drugim jest po prostu niedokładne i nieregularne mycie zębów, co powoduje, że zalega na nich płytka i kamień nazębny.
Z czasem bytujące na zębach bakterie wnikają poniżej dziąsła i stają się główną przyczyną paradontozy. Związki przez nie produkowane powodują przewlekłą odpowiedź układu odpornościowego, której następstwem jest zanikanie kości i dziąseł, rozchwianie zębów powodujące ból w trakcie jedzenia, a nawet mówienia. Proantocyjanidyny zawarte w żurawinie zapobiegają powstawaniu biofilmu bakterii Porphyromonas gingivalis, ponieważ mają szczególną budowę, są przeciwieństwem taśmy klejącej.
Jak dużo żurawiny trzeba zjeść, by miała działanie antybakteryjne? Uczeni na podstawie badań sugerują, że najlepsze jest regularne picie niesłodzonego soku żurawinowego, ale także napojów żurawinowych w ilości 200 ml dwa razy dziennie. Można też stosować tabletki skoncentrowanego ekstraktu z żurawiny (300 do 400 mg) dwa razy na dobę.
Żurawina wspiera odporność organizmu
100 g owoców żurawiny zawiera od 10 do nawet 30 mg witaminy C - jest więc ona doskonałym źródłem tego przeciwutleniacza. Antyoksydanty w postaci polifenoli, karotenoidów czy biopierwiastków neutralizują działanie wolnych rodników, co stanowi ochronę dla komórek organizmu. 10 mg witaminy C na 100 g owoców stanowi ponad 20 proc. dziennego zapotrzebowania na ten związek. Ponadto w żurawinie znajdziemy witaminy z grupy B (B1 oraz B2) oraz pierwiastki takie jak wapń, fosfor oraz miedź, magnez, sód, żelazo, potas i jod.
Co ciekawe, żurawina podobnie jak buraki zawiera kwas benzoesowy - naturalny konserwant, dlatego wyroby z tych jagód się nie psują.
W żurawinie jest wiele związków wspomagających odporność i działających przeciwzapalnie. Obecność kwasu benzoesowego nadaje jej silne właściwościach antybakteryjne.
Niestety, nie każdy może korzystać z dobroczynnych właściwości żurawiny. Jej owoce zawierają szczawiany, które w przypadku dużej koncentracji szkodzą osobom z kamieniami nerkowymi. Szczawiany ograniczają też wchłanianie wapnia, stąd ostrożnie do żurawiny powinni podchodzić chorzy na osteoporozę.
