Gilles Vandewalle i jego współpracownicy z uniwersytetu w Liege w Belgii zeskanowali mózgi 28 ochotników w różnych porach roku podczas wykonywania przez nich testów na koncentrację uwagi. Testy te sprawdzały też funkcjonowanie pamięci krótkotrwałej. Mózgi ochotników (młodych i zdrowych) obserwowano za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (MRI), podczas gdy wykonywali dwa różne zadania poznawcze.

Aby mieć pewność, że wyniki rzeczywiście oddają sezonowość działania naszych funkcji poznawczych, a nie są skutkiem warunków środowiskowych w dniu testu, uczestnicy przebywali w zamkniętych pomieszczeniach laboratorium już cztery-pięć dni przed badaniem. W pokojach panowały stała temperatura i natężenie światła w dzień.

Wiele osób uważa, że ich zdolność do koncentracji zimą mocno szwankuje. I okazuje się, że tak jest rzeczywiście.

U wszystkich badanych występował podobny wzorzec - latem ich mózgi pokazywały szczyt swoich możliwości, jeśli chodzi o koncentrację uwagi i skupienie się na wykonywanej czynności. Zimą za to znacznie lepiej funkcjonowały rejony odpowiedzialne za zapamiętywanie. Reakcje mózgu podczas wykonywania tych zadań różniły się znacznie w poszczególnych porach roku.

Sprawdź: Skolioza. Skrzywienie kręgosłupa, które warto leczyć

Zobacz: Słodycze - czy jest sposób, aby jeść je z umiarem?

Potencjalnie jest wiele takich czynników. Na pewno znaczenie ma długość dnia (czyli natężenie światła dziennego), ale niewykluczone też, że temperatura, wilgotność powietrza oraz liczba interakcji społecznych (latem częściej spotykamy ludzi) i aktywność fizyczna.

- Z naszych badań wynika, że sezonowość związana jest jednak po prostu z długością dnia, ale oczywiście nie możemy wykluczyć innych czynników - uważa dr Vandewalle.

Wyniki tej niedużej, ale ciekawej próby uczonych wskazują, że na przestrzeni roku mózg może działać w różny sposób, aby dostosowywać się do czynników sezonowych. To pozwala utrzymać mu stałą wydajność pracy.

Badacze sugerują, że u niektórych osób ta sezonowość pracy mózgu może być zaburzona. Ilu z nas mówi jesienią, że najchętniej poszłoby tak jak niedźwiedzie spać na zimę i obudziło się dopiero na wiosnę? I chodzi nie tylko o spadek nastroju, ale też o brak energii, senność czy spowolnienie procesów myślowych. Zimą wielu z nas nie ma pomysłu na nowe projekty, trudniej nam się skupić, bywamy mniej kreatywni.

Niewykluczone, że u osób, które częściej reagują w ten sposób, mózg trudniej przystosowuje się do zmiany pory roku. Nie umie odpowiednio się nastroić.

Dzienne zmiany w środowisku ukształtowały życie na Ziemi, a istnienie rytmu dobowego stwierdzono u większości organizmów żywych. Pory roku także są zmianami środowiska, tyle że zachodzącymi na wyższym szczeblu. To roczne wahania środowiskowe, do których organizmy są dobrze przystosowane.

Istnieje wiele badań wskazujących na sezonowe wzory zachowań ludzkich - niekiedy zaskakujące.

W wielu krajach zachodnich liczba samobójstw osiąga swój roczny szczyt właśnie wiosną, a nie zimą, kiedy dni są najkrótsze. Zjawisko to zaczyna narastać z końcem lutego, a swoje apogeum ma w kwietniu i maju.

Z kolei z badań brytyjskich wynika, że zachowania agresywne połączone z przemocą wobec innych zdarzają się w tym kraju najczęściej w miesiącach letnich. W USA ten przyrost agresywnych zachowań jest wyraźnie przesunięty o miesiąc później.

- W świetle tych badań to, że funkcje poznawcze ludzkiego mózgu też wykazują sezonowość, nikogo już specjalnie nie dziwi - mówił w komentarzu do pracy na łamach "New Scientist" Russell Foster z Uniwersytetu Oksfordzkiego, neurolog i specjalista od rytmu okołodobowego. - Problemem jest jedynie to, że nadal mamy niewielkie pojęcie, w jaki sposób te zmiany w pracy mózgu zachodzą, jaki jest ich mechanizm.